Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu và phòng chống bệnh dịch hạch ở Việt Nam 1975- 2003 (A review report on research findings and plague prevention in Vietnam in the 1975-2003 period)
Tóm tắt
Qua phân tích tình hình, các kết quả nghiên cứu 1975- 2003, có một số nhận định như sau: Bệnh dịch hạch ở Việt Nam đã có quá trình 105 năm (1898- 2003), dịch có nguồn gốc từ Trung Quốc. Có thể chia làm 4 thời kỳ dịch tễ học: xâm nhập: 1898- 1922; lắng dịu: 1923- 1960; bùng phát: 1961- 1990; thu hẹp: 1991- 2003. Bệnh nhân chủ yếu là thể hạch. Có ghi nhận thể phổi nguyên phát nhưng hiếm khi xảy ra dịch thể phổi lớn. Dịch có đặc điểm là dịch vùng dân cư của chuột gần người, không có dịch hoang dại. Dịch lưu hành dai dẳng ở vùng cực nam Trung Bộ, Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ. Các yếu tố liên quan đến sự dai dẳng của dịch là: nhiệt độ các tháng không quá 27oC, không bị ngập lụt, có mặt chuột Rattus exulans. Biện pháp phòng chống hiệu quả là diệt bọ chét bằng hóa chất. Đặt hộp mồi Kartman thanh toán được các ổ dịch dai dẳng. Đến nay dịch đã được khống chế một bước lớn, cần tiếp tục giám sát, phòng chống tiến tới thanh toán bệnh dịch hạch ở Việt Nam trong một tương lai không xa.
English abstract
Through analysis of the plague situation with the results of investigations from 1975 to 2003, some observation could be made as follows: Plague in Vietnam has a history of 105 years (1898-2003), originated from China and then became endemic. Its evolution can be divided into four epidemiologic periods: invasion: 1898-1922, latency: 1923-1960, outbreak: 1961-1990, restrained: 1991- 2003. Most patients got bubonic form. Plague in Vietnam has had characteristics of inhabitant plague, of domestic rodents. Sylvatic plague has not existed. Plague persisted in the extreme south of the Central Coastal region, the Western Highland and the Southeast plain. Factors relating to the plague persistence were: monthly temperature lower 27oC, absence of inundation, presence of Rattus exulans. The effective control measure was to exterminate fleas with chemical. Depositing the
Kartman bait boxes has been able to eradicate persitent plague foci. Up to now, plague in Vietnam was restrained greatly. It is needed to continuously carry out measures of surveillance and control to eradicate completely plague in Vietnam in the near future.
Từ khóa
Toàn văn:
PDF (English)##submission.citations##
Yersin A. Ann de L' Inst. Pasteur Paris [1898]; 261-262.
Gaide et Bodet. La peste en Indochine. Transaction of The eighth Congress held in Siam. December 1930. Far East Association of Tropical Medecine. Vol 11 [1930] ; 273-241.
Delbove D, Reynes V. La peste acquisitions recentes sur quelques maladies infectieuses. Institut Pasteur d' Indochine [1942].103-107.
Tưởng Chí Lương. Historique de la peste au Viet Nam. These pour le doctorat en Medecine. Universiteù nationale du Viet Nam. Faculteù mixte de Medecine et de Pharmacie de SaiGon. Anneeù 1956-1957. No 8.
USA Medical Research Team [WRAIR] and Institute Pasteur of Viet Nam. Plague in Viet Nam 1964-1965. Annual Progress Report. 01. Oct. 1964- 31.Augst.1965;1- 37.
Institut Pasteur du Viet Nam. Peste. Rapport Annuel sur le fonctionnement technique [1964]. 25- 45.
Marshal JD, Gidson FL, Cavanaugh DC, et al. Plague in VietNam 1965-1966. Annual progress report 1 Sept. 1965- 31Augt.1996; 29 - 62.
Cavanaugh DC et al. Some observation on the current plague outbreak in the Republic of Viet Nam. Amer - J. public health 58 [1968]; 742-752.
Velimirovic B. Investigations on the epidemiology and control of plague in South VietNam. Zbl - Bakt - Hyg I. Abt Origin A 228. [1974 ]; 482 - 532.
Nguyễn Ái Phương và Cs. Báo cáo nghiệm thu đề tài khoa học cấp Nhà nước 64B.03. [1991]. Nghiên cứu phòng chống bệnh dịch hạch ở Việt Nam.
Trung Tâm Nhiệt Đới Việt Nga- Bộ Quốc Phòng, Viện Vệ Sinh Dịch Tễ Tây Nguyên- Bộ Y Tế. Báo cáo tổng kết đề tài khoa học cấp Nhà nước M.1.1; Nghiên cứu tổng hợp các đặc điểm dịch tễ, vi sinh vật, vật chủ và trung gian truyền bệnh dịch hạch ở Tây Nguyên. (Thuộc chương trình Ecolan M. 1989 - 1996).
WHO. Plague Manual. Epidemiology, Distribution, Surveillance and Control. [Geneva ]. [ 1999 ].
Barnes A M, Kartman L. Control of plague vectors on diurual rodents in the Sierra Nevada of California by use of insecticide bait boxes. The Journal of Hygiene (Cambridge) 58 (1960). 347 - 355.
Dong Xingqi et al. (1999). A survey of plague epidemic in Yunnan provinve, P. R China. 108-113. Yunnan institute for epidemic disease control and research, Dali - P. R. China.
A general survey and analysis of plague epidemiology in China during 1990 - 1999 . (Yunnan institute for epidemic disease control and research, Dali - P.R. China).